Trong số những tiến bộ y học nổi bật, tế bào gốc trưởng thành đóng vai trò quan trọng, được xem như một “phép màu” tiềm năng cho nền y học hiện đại. Ở bài viết này, hãy cùng Bhmed tìm hiểu chi tiết về tế bào gốc trưởng thành, nguồn gốc và tiềm năng ứng dụng của chúng trong lĩnh vực y học ra ngày nay.
1. Tế bào gốc trưởng thành là gì?
Tế bào gốc trưởng thành, hay còn gọi là Adult Stem Cells (ASC), đây là loại tế bào có khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác. Chúng được phát hiện trong các loài động vật có vú, đặc biệt là con người và có thể được tìm thấy khắp nơi trên cơ thể. Nhiệm vụ chính của tế bào gốc trưởng thành là tái tạo, tăng trưởng và sửa chữa mô bằng cách nhân lên và tạo ra các tế bào mới để thay thế các tế bào đã chết hoặc bị hư hại.
Tuy nhiên, sự giảm dần về số lượng và chất lượng của tế bào gốc trưởng thành trong cơ thể con người theo tuổi tác là một hệ quả tự nhiên của quá trình lão hóa, ảnh hưởng đến khả năng tái tạo và sửa chữa mô.
Adult Stem Cells (ASC) là loại tế bào có khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác.
Mặc dù tế bào gốc trưởng thành có khả năng biệt hóa thấp hơn so với tế bào gốc phôi, nhưng chúng vẫn được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi hơn. Hiện nay, các nghiên cứu về tế bào gốc trưởng thành vẫn là một lĩnh vực được đầu tư mạnh mẽ, không gặp phải những tranh cãi về đạo đức và tôn giáo như nghiên cứu về tế bào gốc phôi
.
2. Tế bào gốc trưởng thành tìm thấy ở đâu?
Tế bào gốc trưởng thành có ở khắp nơi trên cơ thể con người. Cụ thể, các nhà nghiên cứu tìm được tế bào gốc trưởng thành ở 5 nguồn sau:
-
Tủy xương: Tế bào gốc tủy xương được lấy từ việc chọc hút tủy xương từ mào xương chậu. Trong tủy xương, chúng ta có thể tìm thấy tế bào gốc tạo máu cũng như một số ít tế bào gốc trung mô.
-
Mô mỡ: Bằng phương pháp hút mỡ, chúng ta có thể thu thập mô mỡ chứa tế bào mỡ và một số tế bào gốc trung mô.
-
Máu ngoại vi: Tế bào gốc tạo máu có thể được lấy từ máu ngoại vi thông qua máy tách chiết.
-
Máu dây rốn: Máu dây rốn chứa nhiều tế bào gốc tạo máu với nhiều đặc tính quý báu.
- Mô dây rốn: Mô dây rốn cũng chứa nhiều loại tế bào gốc, trong đó tế bào gốc trung mô là loại phổ biến nhất được biết đến.
Hình ảnh tế bào gốc tạo máu từ cuống rốn.
3. Tế bào gốc trưởng thành có bao nhiêu loại?
Con người đã tìm ra trên cơ thể có nhiều loại tế bào gốc trưởng thành khác nhau, trong đó một số loại tiêu biểu bao gồm:
3.1. Tế bào gốc tạo máu
Tế bào gốc tạo máu (Hematopoietic stem cells) được các nhà khoa học phát hiện trong tủy xương hơn 50 năm trước. Chúng có khả năng tự làm mới chính mình hoặc biệt hóa thành các tế bào máu chuyên biệt như tế bào hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, etc.
Tế bào gốc tạo máu là một trong các loại tế bào gốc trưởng thành
Ngày nay, tế bào gốc tạo máu được sử dụng trong cấy ghép để điều trị nhiều bệnh liên quan đến hệ tạo máu như u lympho, đa u tủy xương, thiếu máu tan máu di truyền, và các bệnh liên quan đến tính miễn dịch như bệnh tự miễn hoặc suy giảm miễn dịch bẩm sinh.
3.2. Tế bào gốc trung mô
Tế bào gốc trung mô (Mesenchymal stem cells MSCs) là một nhóm tế bào gốc trưởng thành được tìm thấy trong nhiều bộ phận của con người, bao gồm tủy xương, mô mỡ, răng, dây rốn, và nhiều nơi khác. Trong đó, tủy xương, mô mỡ và dây rốn là ba bộ phận thường được nghiên cứu trong các thử nghiệm lâm sàng.
Tế bào gốc trung mô có hai chức năng quan trọng trong hệ thống miễn dịch: phản ứng chống viêm và tăng cường miễn dịch. Chúng có thể điều chỉnh các phản ứng miễn dịch, chẳng hạn như thay đổi quá trình sản xuất kháng thể của tế bào lympho B và thay đổi các phân nhóm tế bào lympho T.
Tế bào gốc trung mô giúp thúc đẩy quá trình lành các mô bị viêm hoặc tổn thương.
Tế bào gốc trung mô cũng có khả năng chống viêm, giúp thúc đẩy quá trình lành các mô bị viêm hoặc tổn thương. Vì thế ngày nay MSCs được áp dụng vào điều trị các bệnh lý về khớp gối, tiểu đường,…
3.3. Tế bào gốc thần kinh
Tế bào gốc thần kinh (Neural stem cells) là các tế bào gốc đa năng được tìm thấy trong não, có khả năng phân chia để tạo thành các tế bào thần kinh, tế bào hình sao và tế bào thần kinh đệm. Chúng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển và tái tạo não, và có thể được sử dụng trong điều trị các bệnh về não và thần kinh.
3.4. Tế bào gốc biểu mô
Hình ảnh tế bào gốc biểu mô thận trong cơ thể.
Tế bào gốc biểu mô (Epithelial stem cells) là các tế bào gốc được tìm thấy trong hầu hết các mô biểu mô, bao gồm lớp lót của đường tiêu hóa, đường hô hấp, giác mạc, nang lông,… Các tế bào gốc biểu mô này đóng vai trò quan trọng trong miễn dịch đường ruột, có khả năng biệt hóa thành các tế bào hấp thụ, tế bào tiết chất nhờn, tế bào ruột và tế bào Paneth,…
3.5. Tế bào gốc biểu bì
Tế bào gốc biểu bì (Epidermal stem cells) là các tế bào gốc quan trọng trong quá trình tạo ra tế bào sừng, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra lớp bảo vệ cho cơ thể. Chúng được tìm thấy trong lớp biểu bì da và có khả năng biệt hóa thành các tế bào sừng mới để thay thế các tế bào sừng cũ.
3.6. Tế bào gốc da
Tế bào gốc da (Skin stem cells) là các tế bào gốc có vai trò tích cực trong quá trình tái tạo da diễn ra suốt cuộc đời và phục hồi, sửa chữa da sau tổn thương.
4. Ứng dụng của tế bào gốc trưởng thành trong y học
Với khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau trong cơ thể, hãy cùng khám phá 3 ứng dụng nổi bật của nó được áp dụng trong lĩnh vực y học:
4.1. Điều trị các loại bệnh lý
Tế bào gốc trưởng thành được ứng dụng trong điều trị các loại bệnh lý, với khả năng tự đổi mới và biệt hóa. Chúng được kỳ vọng cao trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh lý như:
-
Mất trí nhớ
-
Bệnh Parkinson
-
Chấn thương sọ não
-
Bệnh chàm viêm da cơ địa
-
Viêm khớp dạng thấp
-
Bệnh động mạch ngoại biên gây thiếu máu chi
- Bệnh tiểu đường tự miễn type 1 và type 2
Tế bào gốc trưởng thành được kỳ vọng cao trong việc hỗ trợ điều trị bệnh mất trí nhớ.
4.2. Hỗ trợ tìm hiểu cơ chế bệnh lý
Tế bào gốc trưởng thành đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà nghiên cứu và chuyên gia y tế trong việc tìm hiểu cách tế bào gốc biệt hóa thành các loại tế bào khác trong cơ thể. Điều này giúp mở ra cơ hội hiểu rõ hơn về cơ chế gây bệnh, nguyên nhân và tiến triển của các bệnh lý.
4.3. Thử nghiệm các loại thuốc mới
Tế bào gốc trưởng thành được ứng dụng trong thử nghiệm các loại thuốc mới.
Ứng dụng của tế bào gốc trưởng thành trong việc nghiên cứu và thử nghiệm các loại thuốc mới đem lại hy vọng lớn hơn cho người bệnh đang chịu đựng các bệnh lý nghiêm trọng.
Kết thúc bài viết, hy vọng những thông tin bổ ích về tế bào gốc trưởng thành đã giúp các bạn độc giả hiểu rõ hơn về tiềm năng to lớn của nguồn lực quý giá này trong y học hiện đại. Nhờ khả năng phục hồi và tái tạo mô, tế bào gốc trưởng thành mang đến hy vọng mới cho việc điều trị nhiều căn bệnh nan y, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho con người.
———————
Liệu pháp tế bào sinh học – Organotherapy
Địa chỉ: 119 Hùng Vương, P4, Q5, HCM
Hotline: 098 3131 522 – (028) 3830 6368
Fanpage: www.facebook.com/BhmedVN
h
